Nokia Screen Reader – Darmowe udźwiękowienie dla telefonów Nokia

Artykuł pochodzi z czasopisma TyfloŚwiat nr 4 2012. www.tyfloswiat.pl.
Technologie mobilne już na dobre zadomowiły się w naszym codziennym życiu. Obecnie niezwykle trudno byłoby nam wyobrazić sobie świat bez smartphone’ów czy tabletów. Coraz częściej, sprawdzając pocztę elektroniczną, program telewizyjny czy prognozę pogody, zamiast korzystać z komputera czy gazety, sięgamy po urządzenie mobilne. Osoby z dysfunkcją wzroku także zauważają potencjał przenośnych rozwiązań, o czym najdobitniej świadczy ostatni numer czasopisma Tyfloświat, niemal w całości poświęcony mobilnym gadżetom.

W ciągu ostatniej dekady byliśmy świadkami dwóch rewolucji na polu dostępności urządzeń mobilnych. Pierwszą stanowiło pojawienie się na rynku dwóch komórkowych programów odczytu ekranu – Mobile Speaka oraz Talksa. Umożliwiły one osobom niewidomym wygodne korzystanie z większości funkcji smartphone’ów, działających na platformie operacyjnej Symbian. Za drugą rewolucję uznać należy stworzenie darmowych programów odczytu ekranu, stanowiących część systemów operacyjnych Apple iOS oraz Android. Nowe rozwiązania umożliwiły osobom z dysfunkcją wzroku korzystanie z najnowocześniejszych telefonów i tabletów. Aktualnie jesteśmy świadkami końcowych akordów tej drugiej rewolucji, przez które należy rozumieć pojawienie się darmowego programu odczytu ekranu dla telefonów firmy Nokia, działających w oparciu o system operacyjny Symbian.

Skąd się wziął NSR?

Pierwszy raz o aplikacji Nokia Screen Reader usłyszeliśmy w październiku 2011 r. na odbywającej się w Londynie konferencji Nokia World 2011. Wśród wielu innych zapowiedzi, firma Nokia poinformowała, iż ma zamiar udostępnić darmowy program, przy pomocy którego osoby z dysfunkcją wzroku, korzystając z komunikatów głosowych, będą mogły wygodnie używać telefonów fińskiego producenta. Zapowiedź była bardzo interesująca między innymi dlatego, że autorem aplikacji miała być hiszpańska firma Code Factory, która wcześniej stworzyła program Mobile Speak. Niedługo po konferencji sami mogliśmy się przekonać, jak działa Nokia Screen Reader i czym różni się od aplikacji Mobile Speak.

Możliwości Nokia Screen Reader

Jak podaje sam producent, NSR jest darmową, uproszczoną wersją programu odczytu ekranu Mobile Speak. Nokia Screen Reader umożliwia odczytanie podświetlonego na ekranie tekstu lub elementu. Korzystając z niego, użytkownik jest w stanie szybko zapoznać się z istotnymi informacjami w rodzaju godziny i daty, siły sygnału czy poziomu naładowania baterii, zwiększyć, zmniejszyć poziom głośności lub całkowicie wyciszyć syntezator mowy. Aplikacja umożliwia wybieranie numerów, weryfikację dzwoniącej osoby oraz odbieranie połączeń, a także obsługę wiadomości SMS, korzystanie z książki telefonicznej, przeglądarki internetowej i wielu innych zainstalowanych w systemie telefonu programów. Nokia Screen Reader działa zarówno na telefonach z tradycyjnymi klawiszami, jak i na tych, które posiadają tylko ekrany dotykowe.

Obsługiwane telefony

Nokia Screen Reader jest cały czas rozwijany przez firmę Code Factory. Dzięki temu lista obsługiwanych telefonów nieustannie się wydłuża. Aktualnie wśród wspieranych modeli wymieniane są: Nokia 500, 603, 700, 701, 808 PureView, 5320, 5530, 5630, 5730, 6120, 6121, 6210, 6220, 6700 Slide, 6710, 6720, 6790, C5-00, C5 5MP, C6-00, C6-01, C7, E5, E52, E55, E6-00, E63, E66, E7, E71, E71x, E72, E73, E75, N78, N79, N8, N85, N86, N96, N97, N97 Mini, X6 i X7. Jeśli nie mamy pewności czy nasz telefon jest już wspierany, wystarczy abyśmy spróbowali zainstalować na nim Nokia Screen Reader. Jak podaje producent, jeśli telefon nie będzie kompatybilny z aplikacją, program po prostu się nie zainstaluje.

Obsługiwane języki

NSR posiada wsparcie dla najróżniejszych języków. Aktualnie są to m.in. angielski, hiszpański, niemiecki, portugalski, fiński, norweski, duński, szwedzki, włoski i wiele, wiele innych. Wśród wymienianych nie ma jednak języka polskiego. Na szczęście nie oznacza to, że Nokia Screen Reader nie działa na telefonach z polskim interfejsem. Do poprawnego funkcjonowania w języku polskim aplikacja wymaga jedynie polskiego syntezatora mowy. Brak wsparcia NSR ogranicza się praktycznie do kilku komunikatów w języku angielskim, które wygłaszane są polską syntezą. Przykładowo: „Battery level is seven bars” („Poziom naładowania baterii wynosi siedem pasków”). Wspomniane komunikaty dotyczą głównie paska statusu, czyli komunikatów o mocy sygnału, poziomie naładowania baterii czy włączeniu Bluetootha. Dodatkowo przyciski odczytywane są jako „button”, a okna jako „window”. Oprócz tych kilku fraz, Nokia Screen Reader wszystkie pozycje interfejsu telefonu odczytuje w języku polskim.

Obsługa i konfiguracja

Nokia Screen Reader jest programem bardzo prostym w obsłudze. Na telefonach z ekranami dotykowymi wykorzystuje gesty oraz cztery tryby pracy znane z programu Mobile Speak. W przypadku telefonów z tradycyjną klawiaturą alfanumeryczną, użytkownik ma do dyspozycji kilka prostych skrótów klawiaturowych. Skróty te odpowiadają gestom na ekranie dotykowym w układzie joystick. Do podstawowego korzystania z telefonu przy pomocy Nokia Screen Reader wystarczy znajomość zaledwie czterech skrótów lub gestów. Są to:

  • przytrzymanie strzałki w lewo (odczytanie całego paska statusu oraz podanie aktualnej daty i godziny),
  • przytrzymanie strzałki w prawo (odczytanie nazwy bieżącego okna oraz przycisków funkcyjnych),
  • przytrzymanie strzałki w górę lub w dół (zwiększenie lub zmniejszenie głośności syntezy mowy),
  • przytrzymanie joysticka (wyłączanie i włączanie syntezy mowy).

Na ekranach dotykowych, przytrzymaniu joysticka w danym kierunku odpowiada gest przeciągnięcia palcem po wyświetlaczu w tę samą stronę. Gest poprzedza naciśnięcie klawisza funkcyjnego, którym domyślnie jest klawisz wyzwalający migawkę aparatu. Odpowiednikiem przytrzymania joysticka jest naciśnięcie klawisza funkcyjnego, a następnie dotknięcie dolnej części ekranu (0 na wirtualnej klawiaturze).
Oprócz tych podstawowych poleceń, Nokia Screen Reader posiada bardzo wiele komend, służących do obsługi przeglądarki internetowej. Dzięki nim szybko i w miarę wygodnie możemy przeglądać zawartość Internetu. Z całym zestawem dostępnych w NSR skrótów i gestów można zapoznać się, przeglądając instrukcję obsługi programu. Konfiguracja Nokia Screen Reader jest bardzo prosta. Użytkownik do dyspozycji ma tylko cztery opcje. Pierwsza włącza i wyłącza NSR. Druga, funkcjonująca pod nazwą Voice, umożliwia wybór syntezatora mowy. Trzecia – Volume odpowiada za ustawienie głośności. W czwartej, której nadano nazwę Nokia HQ Settings, użytkownik wybiera język interfejsu, głos syntezatora, szybkość mowy i ponownie głośność.

Pobieranie i instalacja

Zanim użytkownik zainstaluje program Nokia Screen Reader, powinien się upewnić czy w telefonie posiada polską syntezę mowy. W tym celu należy wejść w menu telefonu, następnie w ‘Panel Sterowania’ – ‘Telefon’ i na końcu w zakładkę ‘Mowa’. Podane nazwy mogą się nieznacznie różnić, w zależności od modelu telefonu Nokia. Pierwsza pozycja w opcjach – ‘Mowa’ określa język syntezy. Powinien tam być ustawiony język polski. Na drugim miejscu znajduje się wybór syntezy mowy. Dla telefonów z polskim interfejsem powinna ona zawierać głos Marta. Jeśli ta pozycja zawiera inny głos, należy skorzystać z przycisku ‘Opcje’ i pozycji ‘Pobierz Języki’. Po jej wybraniu, użytkownik zostanie przekierowany na stronę internetową, z której będzie mógł za darmo pobrać polską syntezę mowy Marta. Dodatkowo, oprócz samego głosu, należy pobrać z tej samej strony tzw. Pakiet językowy. Plik nosi nazwę TTS_Polish.SIS. Po pobraniu plików telefon automatycznie zaproponuje ich instalację, na co należy się zgodzić. Polską syntezę mowy i pakiet językowy można także pobrać przy pomocy komputera i dopiero po przeniesieniu ich do telefonu przeprowadzić instalację. Wspomniane pliki użytkownik odnajdzie na stronie http://www.nokia.com/global/support/text-to-speech/. Dopiero po upewnieniu się, iż polska synteza została poprawnie zainstalowana, należy przejść do instalacji NSR.
Istnieje kilka alternatywnych sposobów pobierania samej aplikacji Nokia Screen Reader. Przy wykorzystaniu wbudowanej przeglądarki w telefonie, programu Nokia OVI w telefonie, pakietu Nokia PC Suite na komputerze lub też specjalnej wtyczki do aplikacji Firefox. Każdy z wymienionych sposobów wymaga podobnego działania. Przy użyciu jednego z wymienionych narzędzi należy odwiedzić internetowy sklep Nokia OVI, w którym najpierw trzeba wyszukać, a następnie pobrać program Nokia Screen Reader. Z podanych sposobów, najłatwiejszym i najszybszym jest skorzystanie z wbudowanej w telefonie przeglądarki. Przy jej pomocy wystarczy wejść na stronę: http://store.ovi.com/content/224364, a następnie pobrać program Nokia Screen Reader i zgodzić się na, zaproponowaną przez telefon, instalację aplikacji. Po kilku sekundach telefon odezwie się do użytkownika polskim głosem.

Czy warto?

Aplikacja NSR przy dłuższym użytkowaniu okazuje się być w pełni funkcjonalnym programem odczytu ekranu. Przy jego pomocy użytkownik bez najmniejszych problemów może korzystać z większości funkcji i aplikacji zainstalowanych w telefonie. Wybieranie numerów, używanie książki telefonicznej, czytanie i pisanie wiadomości tekstowych nie nastręcza żadnych kłopotów. Na szczególną uwagę zasługuje rozbudowane wsparcie dla przeglądarki internetowej. Jedynym mankamentem Nokia Screen Reader jest czas reakcji na komendy użytkownika. Problem dotyczy głównie starszych modeli telefonów, na których program potrzebuje około jednej sekundy, aby zareagować na polecenie użytkownika. NSR jest na bieżąco udoskonalany. Najnowsza wersja opatrzona numerem 1.40.3 posiada wsparcie dla systemów Symbian Anna oraz Belle.
Dla użytkowników chcących korzystać z telefonu do podstawowych zadań, darmowy Nokia Screen Reader w obecnej postaci stanowi godną konkurencję dla komercyjnych programów Talks i Mobile Speak. Autor niniejszego tekstu, będący wieloletnim użytkownikiem aplikacji Talks, korzysta z NSR od kilku miesięcy na służbowym telefonie i uważa go za w pełni wystarczający do podstawowej obsługi smartphone’u firmy Nokia.
Piotr Witek